موسیقی چگونه بخشی از وجود ما می شود ؟
برای یادگیری کمانچه و یا آموزش هر سازی قاعدتاً علاقه و شناخت اولیه کلید موفقیت های بعدی است. در اصول آموزشی کشورهای غربی و شاید بشود گفت اغلب کشورهای جهان ، آشنا کردن کودکان با موسیقی و رقص و آواز اهمیت بسیاری دارد. آن هم در سالهای اولیه زندگی و در سنین بین ۲ تا ۵ سال .
ثابت شده این سن بهترین زمان آموختن اصل موسیقی بوسیله ی بازی و شادی است. در واقع آموزشی به صورت آکادمیک در این سنین اتفاق نمی افتد. کودک فقط با بازی های گروهی و دسته جمعی در مهد های کودک موسیقی را زندگی می کند .
اینگونه است که ناخودآگاه و طی ۲ تا ۳ سال ، موسیقی بخشی از وجود فرزند ما میشود . بعد از این مدت است که با آگاهی معلمان و متخصصان و با توجه به علاقه ی کودک برای او سازی تخصصی انتخاب می شود . بعد از انتخاب و اغلب در سنین بین ۵ تا ۶ سالگی کودکان آموزش آکادمیک موسیقی را آغاز می کنند .
درباره ی ساز کمانچه
ساز کمانچه که از خانواده ی سازهای زهی آرشه ای است ، شباهت بسیاری از نظر اجزا تشکیل دهنده و حتی کتب آموزشی و … به ساز ویولن دارد . این ساز از کهنترین سازهای موسیقی ایرانی و دارای اصالت بالایی است .
کمانچه دارای ۴ سیم و با کوک های کلاسیک و ایرانی است . کمانچه داری یک کاسه است که روی آن با پوست پوشیده می شود . و دسته ی آن ۴ گوشی دارد که با آن کوک سیم ها تغییر می کند .
نوازنده های کمانچه این ساز را به صورت نشسته ( چه بر روی زمین و چه بر روی صندلی ) می نوازند . با یک دست ساز را کنترل و انگشت گذاری و با دست دیگر آرشه کشی می کنند .
کدام مسیر در یادگیری کمانچه مناسب من است ؟
خیلی ها بعد از دیدن هنرنمایی های استاد کیهان کلهر با ساز کمانچه ، استاد اردشیرکامکار و تکنیک های بی نظیرش و دیگر اساتید برجسته یا حتی نوازندگان برجسته ی جوان تر در ارکسترهای موسیقی سنتی ایران ، خود را دلباخته ی نوای دلنشین و دلنواز این ساز ایرانی می بینند .
شما نیز ممکن است بپسندید
قصد می کنند بزودی یا خود و یا فرزند خود را در معرض یادگیری کمانچه و موسیقی ایرانی قرار بدهند . اما نمی دانند مسیر کجاست و چالش های این راه چیست . شاید اینطور بتوان گفت که نمی دانند از کجا شروع کنند تا بهترین راهِ یک شروعِ ادامه دار و نتیجه دار باشد .
بله این دغدغه ی بسیار مهمی است .
متاسفانه برخی از روی ناآگاهی و برخی از روی احساس ، مسیر درستی انتخاب نمی کنند . البته منظور از مسیر درست فقط این نیست که وارد هنرستان ها یا دانشگاه های موسیقی و یا آموزشگاه ها شده و به صورت آکادمیک به یادگیری کمانچه بپردازند . بلکه مسیر درست ، انتخاب آن چیزی است که شما برای آن مناسب هستید .
انتخاب مسیر درست یادگیری
هستند کسانی که فقط برای دل خودشان و ارضای روح و روان خود یادگیری کمانچه را شروع می کنند . دیگرانی هم هستند که بدنبال مدارج عالی و رسیدن به قله های نوازندگی و حتی در آینده ، استادی کمانچه باشند .
فرقی ندارد که شما از کدامیک از دو دسته ی بالا هستید . مهم اینست که باید بدانید برای رسیدن به هدفتان راه درست را انتخاب کنید . استاد مناسبی جستجو کنید و بدانید حتی قطعاتی که می نوازید فرق خواهد داشت .
البته تا یک جا مسیر یکی است . یعنی روش های صحیح ساز دست گرفتن ، آرشه کشی ، انگشت گذاری ، یادگیری نت ها و تئوری ابتدایی موسیقی و … نقاط مشترکی در مسیر یادگیری کمانچه است .
پس ، هم شما که قرار است برای دل خودتان ساز بزنید و هم شمایی که به دنبال یادگیری آکادمیک و تکنیکال ساز کمانچه هستید ، باید بدانید که مسیر آموزشی متفاوتی از هم پیش رو دارید . اگر هر کدام به اشتباه مسیر آن دیگری را انتخاب کنید قطعاً در یک جای مسیر دلزده و خسته شده و شاید برای همیشه یادگیری این ساز را از ذهنتان پاک کنید . علی الخصوص سازی مثل کمانچه که مسیر آموزشی سخت تری به نسبت برخی دیگر از ساز های ایرانی دارد .
مسیر یادگیری غیر آکادمیک کدام است ؟
اگر از ما می پرسید ، قطعا پاسخ ما یادگیری علمی و عملی ساز کمانچه به صورت موازی است ، البته تحصیلات هنرستانی و دانشگاهی مبحثی جداست ، چرا که برای ورود به آن ، آزمون ها و مراحل خاص خودش را باید پشت سر گذاشت .
کسانی که قصد ادامه ی تحصیل در رشته ی موسیقی را دارند ، حتما از قبل توسط اساتیدی در دوره های موسیقی کودک ، ساز تخصصی و … سنجیده شده اند . آنها استعداد و البته علاقه ی خود را برای ادامه ی مسیر حرفه ای موسیقی و نوازندگی ساز به استادشان نشان داده اند و اساتید معمولا این موارد را با خانواده ها در میان می گذارند .
اما فرض می گیریم شما شیفته ی ساز کمانچه هستید یا علاقه دارید فرزندتان این ساز را بنوازد . نیازی هم نمی بینید به رفتن هنرستان یا ادامه ی تحصیلات عالی در دانشگاه های موسیقی ، فقط بدنبال یادگیری ساز کمانچه برای رفع نیاز روحی و علاقه ی خود هستید .
ما به این مسیر اصطلاحا مسیر یادگیری آموزشگاهی می گوییم . حالا چه کلاس ها در آموزشگاه برگزار شود ، چه به صورت خصوصی در منزل هنرجو ، استاد یا آنلاین باشد و چه در قالب دوره های آماده ی فروش آفلاین .
نقطه ی مشترک همه ی اینها ، تحت نظارت یک مدرس کاربلد و با تجربه بودن است .
می خواهم آهنگ هایی که دوست دارم را یاد بگیرم
وقتی که شما مسیر یادگیری آموزشگاهی را پیش گرفتید ، ۲ شیوه ی آموزش پیش روی شماست …
اول اینکه بر اساس استاندارد های آموزشی آموزشگاه و یا مدرس خصوصی خودتان پیش بروید . که غالبا این اتفاق می افتد و در آن شباهت های فراوانی به روش آکادمیک دانشگاهی و هنرستانی دیده می شود . فقط در پایان مقطع مشخصی به شما مدرک رسمی تحصیلی داده نمی شود . این مسیر آموزش می تواند سال ها ادامه داشته باشد تا نوازنده یا همان هنرجو به حتی بالاترین مدارج قدرت در نوازندگی و تسلط بر روی ساز خود برسد . وارد ارکسترهای موسیقی شده و در آینده ی کاری خود ، تدریس این ساز را هم ببیند .
اما مسیر دوم …
شما علاقه مند به یادگیری کمانچه هستید ، ولی فرصت یادگیری کتاب ها و اتودها و در کل مسیر شبه آکادمیک را ندارید و فقط دوست دارید آنقدری مسلط به ساز شوید که از پس اجرای قطعاتی که دوست دارید بر بیایید و از اجرای آن لذت ببرید …
در صورتی این مسیر به نتیجه می رسد که مواردی را در نظر بگیرید :
- با استادتان از همان اول در این مورد مشورت کنید ، چون روش های تدریس هر استاد با استاد دیگری متفاوت است . او باید از ابتدا بداند که بعد از آموزش های پایه ، قرار است شما چه چیزی یاد بگیرید .
- یادگیری اصولی نکات اولیه و پایه ای ساز کمانچه در تمام شیوه ها یکی است . پس باید صحیح نشستن ، کوک ساز ، نام نت ها ، انگشت گذاری درست ، آرشه کشی مناسب و … را حتما درست و اصولی بیاموزید .
- تمرین ، از مهمترین ملزومات پیشرفت در هر شیوه ی آموزشی است
- به هیچ عنوان در یادگیری کمانچه عجله نکنید و با صبر و ممارست آموزش های پایه ای را بگذرانید .
خودم می توانم یادگیری کمانچه را آغاز کنم ؟
خیلی از هنرجویان در فکر خودآموزی هستند ، شاید دلیل اول آن هم هزینه های آموزشگاهی و حق التدریس استاد باشد . اما باید در نظر داشته باشیم نه تنها یادگیری کمانچه که اتفاقا کمی سخت تر از باقی سازهای ایرانی است ، بلکه یادگیری دیگر سازها هم بدون نظارت استاد راه به جایی نخواهید برد .
حالا منظور از نظارت چیست ؟
- شما می توانید یک دوره ی آموزش کمانچه به صورت آفلاین خریداری کنید ( البته اینکه کدام استاد تدریس می کند بسیار مهم است ) و بر اساس جلسات آن آموزش ببینید ، تمرین کنید و مسلط شوید . این خود یک روش نظارتی است . چون بر اساس اصول تدریس یک استاد کاربلد جلو رفته اید و تمرینات او را انجام داده اید .
اما اینکه کافی است یا خیر ؟ حتما پاسخ ما خیر است و پیشنهاد می کنیم حتما بعد از مدتی کوتاه ، خصوصا در مراحل ابتدایی ، پیشرفت خودتان را با یک استاد در میان بگذارید و اصطلاحا با رفع اشکال به کار خود ادامه بدهید .
- شما می توانید کتاب های آموزشی کمانچه را خریداری کنید که اغلب همراه سی دی های صوتی هستند و درس به درس آنرا بر اساس تصاویر و متون آموزشی پیگیری کنید . اما حتما این راه دشوار تر از راه قبلی یعنی خرید دوره های آفلاین و ویدئویی است . مگر اینکه شما از قبل با موسیقی آشنا باشید ، در نواختن سازی دیگر تسلط داشته و نبوغی خدادادی داشته باشید .
اگر قرار باشد سازی بخرید و به غیر از راه های گفته شده ی بالا و به صورت گوشی و تجربی و بدون نظارت استاد ساز بزنید ، موفقیت شما بسیار بعید است و چنانچه در آینده تصمیم بگیرید نزد استاد ، آموزش را شروع کنید . باید اول هرآنچه را خودآموخته و احتمالا به غلط فرا گرفته اید فراموش کنید و دوباره از پایه شروع کنید و این یعنی وقت و هزینه ی اضافی .
نتیجه و جمعبندی :
- اینکه یادگیری کمانچه را از کجا شروع کنیم ، قرار شد اول با خودمان صادق باشیم و ببینیم چه انتظاری از یادگیری ساز داریم . قرار است به عنوان یک نوازنده ی آکادمیک و تحصیلکرده شناخته بشیم یا ساز را برای دل خودمان یاد می گیریم ؟
- شیوه ی آموزش ما خودآموزی است یا آموزشگاهی
- وقت و زمان کافی برای تمرین و یادگیری با تمرکز اختصاص بدهیم
- اگر قرار است از ابتدا با یک استاد آموزش را شروع کنیم ، به رزومه و توانایی استاد و اینکه شیوه ی آموزشی او به نیاز ما همخوانی دارد توجه زیاد کنیم .
- خرید ساز را پس از انتخاب استاد و با مشورت او انجام دهیم .
- در هر صورت یادگیری اصول اولیه موسیقی شامل نت ها ، علائم و در حدی مباحث تئوری لازمه ی یادگیری ما است .
در پایان ، چنانچه در هر مرحله ای اعم از انتخاب استاد خصوصی ، خرید ساز ، خرید دوره های آموزشی مناسب و … نیاز به همفکری بیشتر داشتید ، مشاوران کاربلد پلتفرم هنرآموز در خدمت شما هستند .
