روش های مختلف کوک کردن ساکسوفون
ساز ساکسوفون یک ساز بادی چوبی است که صدای آن با ورود هوای فشرده از دهان به داخل سرساز و ارتعاش پرده‌ای که در آن قرار دارد تولید می‌شود. برای اینکه صدای ساز دلنشین و هم‌آهنگ باشد، باید ساز را به درستی کوک کرد. کوک کردن یعنی تنظیم فرکانس صدای ساز به گونه‌ای که با نت‌های استاندارد مطابقت داشته باشد. برای کوک کردن ساز ساکسوفون، روش‌های مختلفی وجود دارد که در این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.
روش اول: استفاده از دستگاه تیونر
دستگاه تیونر یک وسیله الکترونیکی است که نام و فرکانس نت‌های مختلف را نشان می‌دهد. این دستگاه به شما کمک می‌کند که بفهمید صدای شما زیر یا بالاتر از نت مورد نظر است و چگونه می‌توانید آن را تصحیح کنید. برای استفاده از دستگاه تیونر، مراحل زیر را انجام دهید:
۱. دستگاه تیونر را روشن کنید و فرکانس آن را بر روی ۴۴۰ هرتز تنظیم کنید. این فرکانس به عنوان استاندارد جهانی برای نت لا (A) در اکتاو چهارم قرار دارد.
۲. نت لا (A) را با ساز خود بزنید و به صفحه نمایش دستگاه توجه کنید. اگر نام نت (A) و علامت (=) در صفحه نمایش ظاهر شود، یعنی صدای شما هم‌فرکانس با نت مورد نظر است . در اینصورت ساز شما کوک است. چنانچه علامت (+) در صفحه نمایش ظاهر شود، یعنی صدای شما بالاتر از نت مورد نظر است و باید ساز خود را شل کنید. اگر علامت (-) در صفحه نمایش ظاهر شود، یعنی صدای شما زیرتر از نت مورد نظر است و باید ساز خود را سفت کنید.
۳. برای شل یا سفت کردن ساز، می‌توانید از دو شیوه استفاده کنید:
شیوه اول
شما نیز ممکن است بپسندید
این است که سرساز را به آرامی به جلو یا عقب بکشید. هر چه سرساز را به جلو بکشید، صدای ساز شل‌تر و هر چه آن را به عقب بکشید، صدای ساز سفت‌تر می‌شود.
شیوه دوم
این است که لب خود را بر روی پرده‌ی سرساز تغییر دهید. هر چه لب خود را پایین‌تر ببرید، صدای ساز شل‌تر و هر چه لب خود را بالاتر ببرید، صدای ساز سفت‌تر می‌شود.
۴. پس از تنظیم نت لا (A)، می‌توانید نت‌های دیگر را نیز با دستگاه تیونر چک کنید و در صورت نیاز آن‌ها را تصحیح کنید. به طور کلی، اگر نت لا (A) کوک باشد، بقیه نت‌ها نیز کوک هستند، مگر اینکه ساز شما مشکل فنی داشته باشد.
روش دوم: استفاده از گوش تربیت شده
روش دیگری که می‌توانید برای کوک کردن ساز خود استفاده کنید، استفاده از گوش خود است. این روش نیاز به تمرین و تقویت گوش موسیقایی دارد و برای افراد مبتدی توصیه نمی‌شود. برای استفاده از این روش، مراحل زیر را انجام دهید:
۱. یک منبع صدای قابل اعتماد پیدا کنید که نت لا (A) با فرکانس ۴۴۰ هرتز را پخش کند. می‌توانید از دستگاه تیونر، دستگاه پخش موسیقی، پیانو یا هر ساز دیگری که کوک باشد استفاده کنید.
۲. نت لا (A) را با منبع صدای انتخاب شده هم‌زمان بزنید و به تفاوت صدای آن‌ها گوش دهید. اگر صدای شما و منبع صدای شما دقیقاً یکسان باشند، یعنی هم‌آهنگ هستند و ساز شما کوک است.
اگر صدای شما و منبع صدای شما تفاوت داشته باشند، یعنی ناهم‌آهنگ هستند و باید ساز خود را کوک کنید.
۳. برای تشخیص نوع ناهماهنگی، به صدای تولید شده توسط دو منبع گوش دهید. اگر صدای تولید شده دارای لرزش یا نوسان باشد، یعنی فرکانس آن‌ها نزدیک به هم است ولی کاملاً یکسان نیست. این لرزش را می‌توانید با گوش خود یا با دیدن نوسانات در صفحه نمایش دستگاه تیونر متوجه شوید. اگر صدای تولید شده دارای هارمونیک یا زیرصدا باشد، یعنی فرکانس آن‌ها دور از هم است و به اصطلاح از هم رفته‌اند.
۴. برای تصحیح ناهماهنگی، می‌توانید از روش‌های شل یا سفت کردن ساز که در روش اول توضیح داده شد، استفاده کنید. به طور کلی، برای حذف لرزش، باید فرکانس صدای خود را به فرکانس منبع صدای قابل اعتماد نزدیک کنید. برای حذف هارمونیک یا زیرصدا، باید فرکانس صدای خود را از فرکانس منبع صدای قابل اعتماد دور کنید.
۵. پس از تصحیح نت لا (A)، می‌توانید نت‌های دیگر را نیز با گوش خود چک کنید و در صورت نیاز آن‌ها را تصحیح کنید. برای این کار، می‌توانید از نت‌های مجاور لا (A) استفاده کنید. به عنوان مثال، نت سُل (G) و نت سی (B) را با منبع صدای قابل اعتماد مقایسه کنید و در صورت لزوم آن‌ها را تغییر دهید.
روش سوم: استفاده از سایر سازها
روش سومی که می‌توانید برای کوک کردن ساز خود استفاده کنید، استفاده از سایر سازها است. این روش زمانی مناسب است که شما قصد دارید با سایر نوازندگان همخوانی داشته باشید و به عبارت دیگر، در گروه موسیقی اجرا کنید. برای استفاده از این روش، مراحل زیر را انجام دهید:
۱. یک ساز را به عنوان منبع صدای قابل اعتماد انتخاب کنید. این ساز باید کوک باشد و نت‌های استاندارد را بتواند پخش کند. بهتر است از ساز‌هایی که دارای مکانیزم تنظیم فرکانس هستند، مانند پیانو یا گیتار، استفاده کنید.
۲. نت لا (A) را با ساز انتخاب شده هم‌زمان بزنید و به تفاوت صدای آن‌ها گوش دهید. اگر صدای شما و صدای ساز دیگر دقیقاً یکسان باشند، یعنی هم‌آهنگ هستند و ساز شما کوک است. اگر صدای شما و صدای ساز دیگر تفاوت داشته باشند، یعنی ناهم‌آهنگ هستند و باید ساز خود را تنظیم کنید.
۳. برای تصحیح ناهم‌آهنگی، می‌توانید از روش‌های شل یا سفت کردن ساز که در روش اول توضیح داده شد، استفاده کنید. به طور کلی، برای حذف لرزش، باید فرکانس صدای خود را به فرکانس ساز دیگر نزدیک کنید. برای حذف هارمونیک یا زیرصدا، باید فرکانس صدای خود را از فرکانس ساز دیگر دور کنید.
۴. پس از تصحیح نت لا (A)، می‌توانید نت‌های دیگر را نیز با ساز دیگر چک کنید و در صورت نیاز آن‌ها را تصحیح کنید. برای این کار، می‌توانید از نت‌های مجاور لا (A) استفاده کنید. به عنوان مثال، نت سُل (G) و نت سی (B) را با ساز دیگر مقایسه کنید و در صورت لزوم آن‌ها را تغییر دهید.
روش چهارم: استفاده از گوش موسیقایی برای تکنوازی
روش آخر و پیشرفته‌ترین روش برای کوک کردن ساز خود، استفاده از گوش موسیقایی خود است. این روش زمانی مناسب است که شما قصد دارید به صورت تکنوازی اجرا داشته باشید و به هیچ منبع صدای خارجی نیاز ندارید. برای استفاده از این روش، مراحل زیر را انجام دهید:
۱. گوش خود را به خوبی تقویت کنید. برای این کار، می‌توانید از تمرینات گوش موسیقایی، شنیدن آثار مختلف موسیقی، مقایسه صدای سازهای مختلف و شبیه‌سازی نت‌های مختلف در ذهن خود استفاده کنید.
۲. نت لا (A) را با ساز خود بزنید و به صدای آن گوش دهید. اگر صدای شما دلنشین و طبیعی باشد، یعنی ساز شما کوک است. اگر صدای شما ناجور و نامطبوع باشد، یعنی ساز شما نیاز به تنظیم دارد.
۳. برای تصحیح صدای خود، می‌توانید از روش‌های شل یا سفت کردن ساز که در روش اول توضیح داده شد، استفاده کنید. به طور کلی، برای بهبود صدای خود، باید فرکانس صدای خود را به فرکانس استاندارد نت لا (A) نزدیک کنید.
۴. پس از تصحیح نت لا (A)، می‌توانید نت‌های دیگر را نیز با خود چک کنید و در صورت نیاز آن‌ها را تصحیح کنید. برای این کار، می‌توانید از حس خود و تجربه‌تان در شناسایی نت‌های مختلف استفاده کنید.
نکات مهم
- برای کوک کردن ساز ساکسوفون، بهتر است قبل از هر چیز ساز خود را گرم کنید. برای این کار، می‌توانید چند دقیقه با ساز خود بنوازید و نت‌های مختلف را بزنید. این کار باعث می‌شود که هوای داخل ساز گرم شود و صدای آن بهتر شود.
- برای کوک کردن ساز ساکسوفون، بهتر است از چشم و گوش خود هم‌زمان استفاده کنید. بعضی اوقات ممکن است دستگاه تیونر یا سایر سازها دچار خطا یا تغییر باشند و صدای درست را نشان ندهند. در این صورت، باید به حس خود اعتماد کنید و صدای خود را با چشم و گوش خود تصحیح کنید.
- برای کوک کردن ساز ساکسوفون، بهتر است از پستانک‌های مناسب استفاده کنید. پستانک‌ها قطعات کوچک پلاستیکی هستند که بر روی دستگیره‌های ساز قرار می‌گیرند و باعث می‌شوند که فشار هوا در داخل ساز منظم شود. اگر پستانک‌های شما فرسوده یا نامناسب باشند، ممکن است صدای ساز شما تغییر کند و نت‌های غلط را تولید کند.
- برای کوک کردن ساز ساکسوفون، بهتر است از پروانه‌های مناسب استفاده کنید. پروانه‌ها قطعات چوبی یا پلاستیکی هستند که بر روی سرساز قرار می‌گیرند و باعث می‌شوند که پرده‌ی سرساز ارتعاش کند و صدای ساز را تولید کند. اگر پروانه‌های شما کثیف، خشک، شکسته یا نامناسب باشند، ممکن است صدای ساز شما تغییر کند و نت‌های غلط را تولید کند.
- برای کوک کردن ساز ساکسوفون، بهتر است از تکنیک‌های نواختن مناسب استفاده کنید. تکنیک‌های نواختن شامل نحوه‌ی قرار دادن دهان، لب، دندان، زبان و گلو بر روی سرساز و نحوه‌ی دمیدن هوا به داخل ساز هستند. اگر تکنیک‌های نواختن شما نادرست یا نامطلوب باشند، ممکن است صدای ساز شما تغییر کند و نت‌های غلط را تولید کند.
خلاصه
ساز ساکسوفون یک ساز بادی چوبی است که صدای آن با ورود هوای فشرده از دهان به داخل سرساز و ارتعاش پرده‌ای که در آن قرار دارد تولید می‌شود. برای اینکه صدای ساز دلنشین و هم‌آهنگ باشد، باید ساز را به درستی کوک کرد. کوک کردن یعنی تنظیم فرکانس صدای ساز به گونه‌ای که با نت‌های استاندارد مطابقت داشته باشد. برای کوک کردن ساز ساکسوفون، روش‌های مختلفی وجود دارد که عبارتند از:
- استفاده از دستگاه تیونر
- استفاده از گوش
- استفاده از سایر سازها
- استفاده از گوش موسیقایی خود
برای هر روش، مراحل مختصر و نکات مهم ذکر شده است.
