آهنگساز کیست و چطور میتوان آهنگساز شد ؟
برای اینکه بدانیم چطور میتوان آهنگساز شد ؟ ابتدا به این نکته می پردازیم که به چه کسی آهنگساز گفته می شود . کلمه کامپوزر یا کمپوست ریشه در زبان لاتین componere به معنی «به هم وصل کردن» دارد . شخصی که آهنگی خلق می کند را آهنگساز میگویند و حقوق مادی و معنوی آن اثر فقط متعلق به خود شخص آهنگساز میباشد. البته در مواردی که ۲ یا چند مولف به عنوان آهنگساز با هم همکاری میکنند، حقوق مادی و معنوی اثر ساخته شده ، به صورت مساوی یا قسمت بندی مورد توافق بین آنها تقسیم می شود.
اثری که توسط یک آهنگساز خلق می شود ، به شکل سنتی آن روی برگه نت نویسی در نسخه دست نوشته ثبت میشود. امروزه البته بیشتر در برنامه های نت نویسی در کامپیوتر نوشته و ثبت می شــــود . در سبــــک موسیــقی های الکترونیکی یا پاپ هم بسیاری از آثار در استودیو ضبط موسیقی خلق، یا کامل میشوند و به شکل صوتی ثبت میشوند.
آثار یک آهنگساز اصولا بوسیله نوازندگان و خوانندگان اجرا زنده و یا ضبط استودیویی میشود. نوازندگان مختلفی میتوانند به اجرای دوباره یا همان Cover «کاور» آثار یک آهنگساز بپردازند. از نظر حقوقی و عرفی و معنوی باید حتما از آهنگساز آن اثر اجازه رسمی و کتبی گرفته شود. بدون اجازه مولفان و آهنگساز یک اثر، اجرای آن اثر می‌تواند تبعات حقوقی داشته باشد.
شما نیز ممکن است بپسندید
در صورتی که خالق اثر در قید حیات نیست، باید از وارثان حقوقی او کسب اجازه گرفت. فقط در صورتی که آهنگساز اثر بیش از ٧٠ سال پیش فوت کرده، و وکیلی کارهای حقوقی او را پیگیری نمیکند، میتوان اثر او را بدون اجازه نامه کتبی اجرا کرد.
کار آهنگساز چیست ؟
بطور کلی و سنتی آهنگساز به کسی گفته میشود که موسیقی برای سازهای مختلف خلق میکند. همچنین موسیقی تلفیق شده با آواز که البته ترانه یا شعر را یک شاعر می نویسد و کار آهنگساز نوشتن ترانه یا شعر نیست. البته هستند آهنگسازانی که ترانه یا شعر هم می‌سرایند.
به خصوص در سبک « آوازه خوانِ ترانه سرا» Singer Songwriter کلا خود خواننده خالق ترانه و موسیقی است .
چطور میتوان آهنگساز شد ؟
امروزه رشته آهنگسازی در بیشتر کنسرواتوارهای جهان وجود دارد .
برای آهنگساز شدن ٢ راه اصلی وجود دارد:
- تحصیل در رشته ی آهنگسازی: این راه به شما امکان می‌دهد که با اصول و فنون آهنگسازی، نت‌نویسی، تاریخچه و سبک‌های موسیقی، نرم‌افزارها و ابزارهای آهنگسازی، و مفاهیم تئوریک و عملی مربوط به این هنر آشنا شوید. برای تحصیل در این رشته، باید شرایط پذیرش دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی را دنبال کنید و آزمون‌های لازم را بدهید . مدت تحصیل در این رشته معمولا چهار سال است و در پایان، مدرک لیسانس گرفته میشود.
- گذراندن دوره های آزاد تئوری و عملی نزد اساتید با تجربه در این رشته: این راه به شما امکان می‌دهد که با استفاده از منابع آموزشی مختلف، خودآموز یا با کمک اساتید مجرب، مهارت‌های آهنگسازی را فرا بگیرید . برای پیدا کردن دوره‌های آزاد، می‌توانید از سایت‌های اینترنتی، کانال‌های تلگرام، گروه‌های تخصصی، و آموزشگاه های حضوری و آنلاین استفاده کنید. همچنین می‌توانید با جستجو در شبکه‌های اجتماعی، اساتید با سابقه و خوش نام را پیدا کنید و با آنها تماس بگیرید. مدت زمان دوره‌های آزاد بستگی به سطح شما، هدف شما، و برنامه شما دارد.
همچنین برای فراگیری آهنگسازی به صورت خودآموز، شما می‌توانید از منابع و روشهای مختلفی استفاده کنید. برخی از این منابع و روش‌ها عبارتند از:
- مطالعه کتاب‌های آموزشی آهنگسازی: شما می‌توانید با خرید یا دانلود کتاب‌های آموزشی آهنگسازی، اصول و فنون این هنر را یاد بگیرید. برای مثال، کتاب هنر آهنگسازی (خودآموز جامع و کاربردی) یک کتاب مناسب برای شروع است که شامل چهار فن و علم متفاوت در آهنگسازی است.
- دیدن ویدئوهای آموزشی آهنگسازی: شما می‌توانید با جستجو در سایت‌های اینترنتی مانند یوتیوب، آپارات، و … ویدئوهای آموزشی آهنگسازی را پیدا و تماشا کنید. این ویدئوها معمولا شامل نکات، ترفندها، نمونه‌ها، و تمرین‌های مختلف در زمینه آهنگسازی هستند.
- استفاده از نرم‌افزارهای آهنگسازی: شما می‌توانید با نصب و استفاده از نرم‌افزارهای آهنگسازی مانند اف ال استودیو یا کیوبیس، به صورت عملی آهنگسازی را تجربه کنید. این نرم‌افزارها به شما اجازه می‌دهند که با استفاده از صداهای مختلف، ریتم‌های متنوع، و ابزارهای نوشتن نت ، آثار خلاقانه خود را خلق کنید.
- گرفتن نظرات و بازخوردهای سازنده: شما می‌توانید با عضویت در گروه‌های تخصصی، فروم‌ها، و شبکه‌های اجتماعی مربوط به آهنگسازی، نظرات و بازخوردهای سازنده دیگران را درباره آثار خود بشنوید. این کار به شما کمک میکند که نقطه قوت و ضعف خود را بشناسید و روشهای بهبود خود را یاد بگیرید.
سبک های مختلف آهنگسازی کدامند؟
آهنگسازی موسیقی کلاسیک
هنر آهنگسازی به شکل خاصی در موسیقی سبک کلاسیک اروپایی به اوج خود رسید. در این سبک آهنگساز با حساسیت بالایی نت‌های اثرش را با درج تمام جزئیات مانند سرعت نواختن، بلندی صدای هر نت، طرز نواختن و بسیاری از موارد دیگر، برای تمام سازها مینویسد. از آنجایی که کارهای ارکستری برای تعداد زیادی نوازنده و خواننده نوشته می شوند، آهنگساز نیاز به تجربه و اطلاعات کافی در مورد هر ساز دارد.
آهنگسازان ایرانی که آثار ارکسترال خلق کردند :
- احمد پژمان طرحهای سمفونیک (حماسه)
- امین‌الله حسین
- حسین دهلوی
- هوشنگ استوار
- مرتضی حنانه
- حشمت سنجری
آهنگسازی موسیقی سنتی ایرانی
از آنجایی که موسیقی دستگاهی و محلی ایرانی به شکل سنتی خود تک‌صدایی میباشد، آهنگسازان در دوره های پیشین بیشتر تمرکز در خلق ملودی و ریتم های ماندگار داشتند. با پیشرفت موسیقی در قرن گذشته، موسیقیدان ها شروع به تنظیم ملودی های خود با استفاده از استفاده از علم هارمونی یا همان چند صدایی نوشتن موسیقی و ارکستراسیون یا همان چیدمان سازی کردند. در این زمینه آهنگسازان موفق به خلق آثار ماندگاری با صدادهی ایرانی شدند.
برخی از آهنگسازان شاخص موسیقی سنتی ایرانی :
- پرویز مشکاتیان
- حسین علیزاده
- حمید متبسم
- هوشنگ کامکار
آهنگسازی در سبک موسیقی جز
بداهه نوازی در موسیقی جز بسیار مهم میباشد و بیشتر قطعات سبک جز در اوایل شکل گیری این سبک از طریق بداهه نوازی شکل می‌گرفتند. با اینکه آهنگسازی کلاسیک تاثیرات خودش را روی سبک جز داشته و آهنگسازان مکتب کلاسیک هم از موسیقی جز تاثیر می گرفتند، ولی آهنگسازی در موسیقی جز از قوانین دیگری پیروی میکند. متاسفانه این سبک از موسیقی در ایران خیلی پیشرفت نداشته است و به همین دلیل آثار کمی تولید و عرضه شده اندازه.
چندی از آهنگسازان معاصر در سبک موسیقی جز در ایران که آثار آنها منتشر و در دسترس برای شنیدن هستند:
- پیتر سلیمانی پور
- رضا تاجبخش
- ماهان میرعرب
- حمزه یگانه
- امیر نصر
آهنگسازی سبک پاپ
آهنگسازان سبک پاپ معمولا تجربیاتی در زمینه موسیقی جز و کلاسیک دارند. در ایران و کشورهای دیگر که موسیقی محلی هم در آنجا رایج میباشد، آشنایی با موسیقی سنتی و بومی آن کشور هم نقش مهمی برای آهنگسازان دارد. همچنین امروزه آشنایی با نرم افزارهای موسیقی و کار در استودیو از ابزار مهم و مکمل برای آهنگسازی در این سبک میباشد.
در این جا از چند آهنگساز مطرح پاپ در ایران نام می‌بریم :
- واروژان
- صادق نوجوکی
- انوشیروان روحانی
- فواد حجازی
- علیرضا افکاری
آهنگسازی موسیقی تئاتر، فیلم و سریال
گذشته از اینکه یک آهنگساز سینما و تئاتر باید اطلاعات جامع و خوبی از تمام سبک های موسیقی داشته باشد ، باید کار با کامپیوتر و نرم افزارهای مختلف را بداند، و همچنین باید اشاره کرد که آشنایی با هنر تئاتر و سینما بسیار مهم است.
از برخی آهنگسازان سینما ، تلویزیون و تئاتر در ایران میتوان چهره های زیر را نام برد :
- مجید انتظامی
- بهرام دهقانیار
- بابک بیات
- کامبیز روشن روان
- فردین خلعتبری
- کارن همایونفر
موقعیت های شغلی یک آهنگساز چیست؟
در ابتدا بهتر است که تحصیلات یا دوره های آزاد در رشته آهنگسازی را به سرانجام رساند تا پایه های اولیه به عنوان آهنگساز را بدست آورد. بسته به علاقه شخصی و تحصیلات و موقعیت شغلی امکان یادگیری و پیشرفت در هر کدام از رشته های آهنگسازی را میتوان در اولویت بعدی قرار داد و به کسب دانش در آن زمینه پرداخت. و بسیار هستند آهنگسازانی که در چند رشته همزمان مشغول فعالیت می‌باشند. مانند هر رشته دیگری ، تحصیل در این زمینه هیچ گارانتی برای رسیدن به شغل مناسب یا فعالیت در آن رشته یا کسب درآمد نیست .
